-
1 крупный разговор
-
2 за
фæстæ, фæдыл, фалеза горами – фæсхох
за дверью – фæсдуар
за рекой – донæн фале
за кроватью – сынтæджы фæстæ
я шёл за ним – йæ фæдыл цыдтæн
друг за другом – кæрæдзи фæдыл
2. (перед, около) раз, цур, уæлхъусза столом – фынджы раз
за работой – куысты уæлхъус
за три года – æртæ азы дæргъы
4. (раньше) раздæр, агъоммæза два месяца до начала занятий – ахуыры райдайæнæй дыууæ мæйы раздæр
работать за двоих – дыууæйы бæсты кусын
6. для выражения объекта действия передается направ. п. на -мæ и местн. внешним п. на -ыл :пойти за водой – донмæ ацæуын
смотреть за детьми – сывæллæттæм цæст дарын
взять за руку – къухыл рахæцын
беседа зашла за полночь – ныхас фæсæмбисæхсæвмæ адаргъ и
борьба за свободу – сæрибарыл тох
сражаться за родину – райгуырæнбæстæйы сæрыл хæцын
7. (по причине, ради) тыххæй, руаджыза что? – цæй тыххæй?
его ценят за ум – йæ зонды руаджы йын аргъ кæнынц
8.: купить за сто рублей – сæдæ сомæй балхæнын9.: голосовать за кого-л. – хъæлæс дæттын искæй тыххæй
См. также в других словарях:
НЫХАС ДЗЫХÆЙ НÆ ХАУЫН — см. ДЗЫРД ДЗЫХÆЙ НÆ ХАУЫН Ницы дзурын. Устытæ, цыма æгомыг сты, – ныхас сæ дзыхæй не схауд. (Гаглойты В. Гæлæбу.) Мæгуыр, йæ сæр цалдæр цæфы фæцис, туг цæсгомыл суадæттæ кæны, фæлæ иунæг ныхас йæ дзыхæй нæ хауы, иунæг «оф» дзы нæ фехъуыстой.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС ÆВЗАДЖЫ ЦЪУППЫЛ СКЪУИЙЫН — Ныхас кæронмæ нал зæгъын. Йæхæдæг цалдæр хатты афæлвæрдта, радзура сын хабар, фæлæ диссаг, уыцы дыууæ цæсты иу æнæнхъæлæджы ферттывтой йæ разы æмæ иу уæд ныхас æвзаджы цъуппыл аскъуыд. (Гаглойты В. Гæлæбу.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
Ныхас — см. Ныхас – перевод Ныхас – «ирон хъæуы форум», хъæубæсты ас лæгты æмбырд æмæ æмбырды бынат. Ныхас – фыдæлтыккон организаци æмæ хъæубæсты иумæйаг фарстатæ лыггæнæн бынат, стæй хъæуы хъомыл нæлгоймæгты уæгъд рæстæг æрвитыны бынат æмæ формæ.… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
НЫХАС КÆРÆДЗИЙЫЛ НÆ СÆМБÆЛЫН — Иу хъуыдымæ, иу нысанмæ не рцæуын. Æрæмбырд сты Лекъуаны хъæумæ, бирæ фæныхас кодтой, фæлæ сæ ныхас кæрæдзийыл нæ сæмбæлд. (ИДЗДЗХ, 1977.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС ИННÆРДÆМ АГÆПП КÆНЫН — Искæй дзырд тынг бахъарын, зæрдæмæ арф бауадзын; искæй дзырдтыл тынг мæсты кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
НЫХАС СÆМБÆЛЫН КÆНЫН — Искуыдæм искæй дзырдтæ, фæдзæхстытæ фæхæццæ кæнын, радзурын, бамбарын кæнын. Ацы хатт дæр та йæм... фæхæццæ сты мæ ныхæстæ. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
СУДЗАГ НЫХАС — Тынг цæуыл смæсты уыдæуа, ахæм. Мæсты цæмæн кæныс, мæсты? Дæ мад дæр дын куы ницы судзаг ныхас зæгъта... (Гæдиаты Ц. Ос Бæгъатыр.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ÆВДÆЛОН НЫХАС — Дзæгъæлы, пайда чи нæу, чи нæ хъæуы, ахæм. Хадзымæт (Фыййауæн): Скъæфджытæ сты, уый бæлвырдæй кæй дзурыс, уый дын уæддæр у æвдæлон ныхас. (Брытъиаты Е. Дыууæ хойы.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ÆЛХЫСКЪ НЫХАС — Рæхойæн, фыдæнæн, мæсты кæнынæн кæй фæзæгъынц, ахæм. Колкое слово. Алæрдыгæй мæ хъустыл уади гыццийы кой. Чи разы уыд, гъе та æлхыскъ ныхасæй дзырдта, йæ зæрдæйы цы уыдис, уый. (Цæгæраты М. Нæ фехъуыстон ма зæгъ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСТЫ ÆППАРЫН — 1. Искæй адæмы æхсæн æгад кæнын, дам дуймаг кæнын. 2. Химæ искæй хъусдард здахын. – Ды æгæр тагъд кæныс, ме фсымæры хай, – ...йæ ныхас ын фæлыг кодта Миха. – Афтæмæй дæхи йæ цæсты ппарыс ноджы... (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ДЗЫХÆЙ НЫХАС СКЪÆФЫН — Исты хъуыддагыл цалдæрæй стыр монцимæ дзурын: иу цы дзурынмæ хъавы, уый иннæ дарддæр акæны. Ахуыргæнинæгтæ схъомпал сты, худынц, кæсынц... Кæрæдзи дзыхæй скъæфынц ныхæстæ... (Хъодалаты Г. Хуыцауы «минæвар».) … Фразеологический словарь иронского диалекта
